تاریخ انقضای لنز چشم: چطور بفهمیم لنز خراب شده؟ + عوارض خطرناک

استفاده از لنزهای تماسی امروزه برای اهداف طبی و زیبایی، بسیار رایج شده است. با این حال، یکی از موضوعاتی که بسیاری از مصرف کنندگان به آن توجه نمی‌کنند یا نسبت به آن اطلاعات دقیقی ندارند، تاریخ انقضای لنز و خطرات ناشی از استفاده از لنزهای تاریخ‌گذشته یا خراب‌شده است. این مقاله از لنزریحانه با هدف افزایش آگاهی کاربران درباره تاریخ مصرف لنز، نشانه‌های خراب شدن آن، و عوارض استفاده نادرست برای شما نوشته شده است.

اهمیت توجه به تاریخ انقضای لنز

تاریخ انقضا یا همان Expiration Date نشان‌دهنده آخرین تاریخی است که شما می توانید از لنز تماسی طبق استانداردهای شرکت تولیدکننده، بدون ریسک استفاده کنید. بعد از این تاریخ، لنز ممکن است خاصیت استریلیزاسیون خود را از دست بدهد، مواد سازنده‌اش تغییر کند یا حتی ساختار فیزیکی آن دچار آسیب شود. این موارد می‌توانند آسیب‌های چشمی جدی برای شما ایجاد کنند.

تفاوت تاریخ تولید و تاریخ انقضا

• تاریخ تولید (Manufacture Date): زمانی که لنز در کارخانه تولید و بسته‌بندی شده است. این تاریخ بیشتر برای مقاصد داخلی کارخانه و پیگیری سری‌های تولید به کار می‌رود.
• تاریخ انقضا (Expiration Date): تاریخ پایان ماندگاری لنز به‌صورت استریل و سالم. این تاریخ نشان می‌دهد که بعد از آن، شرکت سازنده دیگر ایمنی و کارایی لنز را تضمین نمی‌کند.

چشم یکی از حساس‌ترین اندام‌های بدن است. لنز طبی بی رنگ  و یا سایر لنزهای رنگی به طور مستقیم با قرنیه در تماس هستند. بنابراین هرگونه تغییر در مواد تشکیل‌دهنده، ویژگی‌های فیزیکی، یا آلودگی میکروبی لنز، می‌تواند به راحتی باعث مشکلات جدی مانند عفونت، التهاب یا حتی کاهش بینایی شود.

نحوه بررسی تاریخ انقضای لنز

در هنگام خرید لنز چشم حتما به اطلاعات تاریخ تولید و تاریخ انقضا (که به صورت ماه/سال (MM/YY) روی بسته درج می‌شود) دقت کنید. مثلاً اگر روی جعبه عبارت EXP 2025/09 را دیدید؛ یعنی تا پایان سپتامبر ۲۰۲۵ می توانید از لنز استفاده کنید. این تاریخ ممکن است روی جعبه بیرونی، بسته‌بندی تکی لنز یا بلیستر آن درج شود.

روی برخی بسته بندی ها عبارات اختصاری وجود دارد، بهتر است با این مفاهیم هم آشنا شوید:

• EXP: مخفف Expiration Date یا تاریخ انقضای محصول.
• LOT: شماره سری ساخت، که برای ردیابی محصول در صورت بروز مشکل یا فراخوانی از سوی شرکت سازنده استفاده می شود.

استفاده از لنز بعد از تاریخ انقضا

بعد از پایان تاریخ انقضا، محیط استریل داخل بسته ممکن است دیگر ایمن نباشد. محلول نگهدارنده خاصیت ضدعفونی‌کننده‌اش را از دست می دهد و زمینه رشد باکتری یا قارچ فراهم می گردد. از طرفی، جنس لنز (معمولاً سیلیکون هایدروژل یا مواد مشابه) می‌تواند تغییر حالت داده، شکننده یا خشک شود. در صورت گذشتن تاریخ مصرف لنز یکی از موارد زیر اتفاق می افتد:

• رشد باکتری در مایع بسته‌بندی: می‌تواند منجر به عفونت‌های شدید مانند کراتیت باکتریایی شود.
• کاهش انعطاف‌پذیری لنز: لنز ممکن است راحت روی قرنیه قرار نگیرد یا قرینه را بخراشد.
• خشکی و زبری لنز: باعث تحریک، سوزش و اشک‌ چشم می شود.
• واکنش آلرژیک یا التهابی: ورود لنز فاسد یا آلوده به چشم می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تحریک کند.

نشانه‌ها و علائم خراب بودن لنز چشم

• تغییر رنگ، بوی غیرعادی یا کدر شدن

لنزهای سالم کاملاً شفاف و بدون بو هستند. اگر لنز بویی شبیه سرکه، پلاستیک سوخته یا غیرعادی دارد، نشانه فساد یا آلودگی میکروبی آن است. کدر شدن هم نشانه تغییر ساختار مواد لنز است.

• خشکی یا خراش روی سطح لنز

خراش‌ها یا بریدگی‌های ریز در سطح لنز می‌توانند به‌سادگی باعث خراش قرنیه شوند و شرایط ورود باکتری‌ها را فراهم کنند. لنز خشک یا شکننده، به‌راحتی نمی‌تواند فرم قرینه چشم را بگیرد و به آن آسیب می‌زند.

• واکنش غیرطبیعی چشم هنگام استفاده

احساس سوزش، خارش، قرمزی یا تاری دید غیرعادی از اولین هشدارهاست. در چنین مواقعی، بلافاصله لنز را از چشم خارج کرده و با چشم پزشک مشورت کنید. این علائم ممکن است نشانه یک عفونت باشند.

عوارض استفاده از لنز تاریخ گذشته یا خراب شده

• تحریک و قرمزی چشم

لنز آلوده یا خراب باعث افزایش اصطکاک با سطح چشم شده و محرک التهاب و قرمزی می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به درد، حساسیت به نور و اشک‌ شود.

• خشکی شدید یا تاری دید

اگر لنز رطوبت کافی نداشته باشد یا تغییر ساختار دهد، تبادل اکسیژن بین قرنیه و هوا کاهش می‌یابد. این امر باعث خشکی، کاهش شفافیت دید و در مواردی سردرد می‌شود.

• عفونت‌های چشمی (کراتیت، کونژکتیویت و…)

کراتیت میکروبی یکی از جدی‌ترین عوارض است که در اثر استفاده از لنزهای آلوده یا تاریخ‌گذشته ایجاد می‌شود. این نوع عفونت می‌تواند در عرض چند روز باعث زخم قرنیه یا حتی سوراخ شدن آن شود. کونژکتیویت هم باعث قرمزی، خارش و التهاب پلک‌ها و سفیدی چشم می‌شود.

• آسیب به قرنیه و بینایی

در موارد حاد، آسیب‌های مداوم به قرنیه می‌توانند منجر به زخم دائمی، تیرگی قرنیه و کاهش همیشگی بینایی شوند. گاهی در نتیجه این آسیب‌ها نیاز به عمل جراحی یا حتی پیوند قرنیه خواهید داشت.

راه های چک کردن سالم بودن لنزها

• نگهداری صحیح (دمای مناسب، نور، رطوبت)

لنزها باید در دمای بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد، دور از نور مستقیم آفتاب و در محیط خشک نگهداری شوند. بسته‌های بازشده را نباید در محیط مرطوب یا در معرض گرد و غبار قرار داد.

• بررسی ظاهر لنز قبل از استفاده

همیشه قبل از گذاشتن لنز، آن را زیر نور بررسی کنید. لنز باید شفاف و بدون هرگونه آلودگی، خط یا پارگی باشد. اگر لنز چسبنده، مات یا کدر باشد، نباید از آن استفاده کنید.

رعایت نکات بهداشتی در هنگام دست زدن به لنز

• شستن کامل دست‌ها: با آب و صابون ضدباکتری دستان خود را بشویید و سپس با دستمال بدون پرز آن ها را خشک کنید.
• استفاده از لوازم جانبی لنز اصل: مثل جا لنزی، پنس سیلیکونی و محلول شست‌وشو.
• پرهیز از استفاده در استخر و محیط آلوده: چون احتمال ورود میکروب با داشتن لنز در چشم افزایش می‌یابد.

سؤالات متداول درباره تاریخ انقضای لنز

1) اگر فقط یک هفته از تاریخ گذشته باشد چه؟

با اینکه وسوسه‌برانگیز است که لنز تاریخ‌گذشته را فقط برای چند روز استفاده کنیم، اما باید در نظر داشت که بعد از تاریخ انقضا، لنز ایمن نیست. حتی اگر ظاهر لنز سالم باشد، محیط استریل داخل بسته ممکن است آلوده شده یا ساختار لنز تغییر کند. پس بهتر است روی سلامتی چشمان خود قمار نکنید.

2) آیا می‌توان لنز را استریل کرد و دوباره استفاده کرد؟

خیر. حتی اگر لنز را در محلول ضدعفونی‌کننده قرار دهید، نمی‌توان از سلامت و ایمنی آن مطمئن بود. لنزهایی که تاریخ مصرف آن‌ها گذشته یا باز شده‌اند، در برابر میکروب‌ها، قارچ‌ها و تغییرات فیزیکی بسیار آسیب‌پذیر هستند. استریل‌کردن خانگی جایگزین استانداردهای کارخانه‌ای نمی‌شود!

3) لنز من سالم به نظر می‌رسد، ولی تاریخش گذشته…

ظاهر لنز همیشه نشان‌دهنده وضعیت واقعی آن نیست. بسیاری از تغییرات میکروبی یا ساختاری با چشم غیرمسلح قابل تشخیص نیستند. به همین دلیل، تاریخ انقضا تنها مرجع ایمن برای تصمیم‌گیری در مورد استفاده از لنز است. استفاده از لنز تاریخ‌گذشته حتی با ظاهر سالم، ریسک جدی برای سلامت چشم شما است.

 خرید لنز چشم رنگی و بی رنگ اصل از لنز ریحانه

برای خرید انواع لنز طبی بی رنگ و رنگی اصل از معتبرترین برندهای جهانی حتما به فروشگاه لنز چشم ریحانه مراجعه کنید. تمام محصولات این مجموعه دارای تاریخ انقضای معتبر بوده و در صورتی که هر گونه سوال و یا مشاوره ای نیاز دارید؛ می توانید با کارشناسان لنز ریحانه در ارتباط باشید.